Άνθρωποι είμαστε λάθη κάνουμε! Τι  λέτε να παρουσιάζουμε κάθε εβδομάδα  ένα λάθος  το οποίο γίνεται συχνά από αρκετούς από εμάς καθώς χρησιμοποιούμε την ελληνική γλώσσα; Αρχίζουμε λοιπόν.

(1) Κατ' αρχήν ή κατ' αρχάς

     Η φράση κατ' αρχήν αντιστοιχεί στο λατινικό in principio (αγγλ. in principle) και σημαίνει «ως θέμα αρχής, για λόγους αρχής» («κατ' αρχήν διαφωνώ με το σκεπτικό τής απόφασης») και «στα βασικά σημεία» («το νομοσχέδιο ψηφίστηκε κατ' αρχήν»). Επομένως, το «κατ' αρχήν» δεν σημαίνει κατ' αρχάς, στην αρχή, εν πρώτοις, όπως καταχρηστικά χρησιμοποιείται ενίοτε. Με τη σημασία «πρώτα-πρώτα, εν πρώτοις, αρχίζοντας» χρησιμοποιείται η φράση κατ' αρχάς  ή στην αρχή («κατ' αρχάς νόμιζε πως ήταν σωστό, μετά τη συζήτηση όμως άλλαξε γνώμη»).

  Ευγενία Καίσαρη (ΠΕ 02)

   (2)  Κάποιες συντομογραφίες που ακούμε ή προφέρουμε συχνά με λανθασμένο τρόπο :   π.μ. (=προ μεσημβρίας), μ.μ. (=μετά μεσημβρίαν και όχι μετά μεσημβρίας), π.Χ. (=προ Χριστού), μ.Χ. (=μετά Χριστόν και όχι μετά Χριστού ).

Ευγενία Καίσαρη  (ΠΕ 02 )

(3) Οφείλω  /  Ωφελώ.

 Πολλοί είναι αυτοί που μπερδεύουν την ορθογραφία  της λέξης οφείλω και της λέξης ωφελώ. Καιρός λοιπόν να το μάθουμε κι αυτό. Σύμφωνα με πολλά λεξικά οφείλω σημαίνει χρωστώ ,ιδίως χρήματα ,σε κάποιον ή είμαι υποχρεωμένος να δώσω κάτι σε κάποιον και γράφεται με όμικρον. Παράγωγες λέξεις που σχηματίζονται είναι: οφειλέτης, οφειλόμενος, όφελος , οφειλή κ.α.. Αντίθετα, ωφελώ σημαίνει έχω μια καλή επίδραση ή προκαλώ  ένα καλό αποτέλεσμα σε κάποιον ή σε κάτι και γράφεται με ωμέγα. Παράγωγες λέξεις που σχηματίζονται είναι: ωφελούμαι ,ωφελιμισμός, ωφελιμιστής ,ωφέλημα, ωφελιμοκρατία, ωφέλιμος, ωφελιμότητα κ.α..     

Ιωάννα Παρασκευή Αγγελοπούλου ( Β? Γυμνασίου)         

(4) Παίρνω και Περνώ

Τα  ρήματα παίρνω και περνώ είναι δυο ρήματα που συχνά μπερδεύουμε τόσο ως προς τη σημασία  όσο και ως προς την ορθογραφία τους . Το ρήμα παίρνω γράφεται με άλφα γιώτα και σημαίνει πιάνω κάτι με τα χέρια μου και το φέρνω κοντά μου, λαμβάνω .Το ρήμα περνώ γράφεται  με έψιλον και σημαίνει διαπερνώ, διασχίζω.

   Αποστόλης Καρβουνιάρης  (  Β  Γυμνασίου)

          (5) Ως και Σαν

Το ως και το σαν χρησιμοποιούνται συχνά με λανθασμένο τρόπο. Το ως , κανονικά , δηλώνει πραγματική ιδιότητα ή χαρακτηριστικό που ο ομιλητής πιστεύει ότι αληθεύει. Π.χ. Μιλάει ως γιατρός (Είναι γιατρός ) /Εργάζεται ως καθηγήτρια ( Είναι καθηγήτρια). Το σαν αντιθέτως χρησιμεύει για παρομοίωση ή για ιδιότητα που ο ομιλητής θεωρεί ή εμφανίζει ως ψευδή. Π.χ. Τρώει σαν λύκος/ Μιλάει σαν καθηγητής ( Δεν είναι καθηγητής).

Βασίλης Παναγόπουλος ( Β ? Γυμνασίου)

(6) Υπό το μηδέν/του μηδενός

Αυτές τις χειμωνιάτικες μέρες κάνει αρκετό κρύο και πολλοί, όταν θέλουν να πουν πως η θερμοκρασία είναι χαμηλή, κάνουν το λάθος και χρησιμοποιούν την έκφραση υπό του μηδενός.Είναι συχνό λάθος.Το σωστό είναι υπό το μηδέν.Δηλαδή το υπό συντάσσεται με αιτιατική σε αυτή την περίπτωση.

Αγγελική Λεωνιδοπούλου

( Β΄Γυμνασίου)

(7) Υπέρ του δέον/του δέοντος

Συχνά χρησιμοποιείται εσφαλμένα η φράση «υπέρ του δέοντος » αντί της ορθής «υπέρ το δέον» . Το υπέρ , όταν δηλώνει υπέρβαση ή υπερβολή συντάσσεται με αιτιατική , ενώ με γενική σημαίνει υπεράσπιση ( π.χ. Μίλησε υπέρ του κατηγορουμένου). Οι ομιλητές παρασύρονται στη λανθασμένη χρήση από την ορθή φράση «πέρα του δέοντος», που έχει την ίδια σημασία με τη φράση «υπέρ το δέον» .

                                                                                             Ιουλία Τζανή Β? Γυμνασίου

(8) H ψήφος

   Πριν λίγες μέρες οι περισσότεροι Έλληνες άσκησαν το εκλογικό τους δικαίωμα . Ακούστηκε πολλές φορές η φράση : ?Πήρε πολλούς ψήφους? . Επίσης ακούσαμε αρκετές φορές την ερώτηση : ?Πόσους ψήφους πήρε?? Και οι δυο φράσεις είναι λανθασμένες διότι η λέξη ψήφος είναι θηλυκού γένους . Επομένως σωστές είναι οι φράσεις: ?Πήρε πολλές ψήφους ?, ?Πόσες ψήφους πήρε? ?.Ας προσπαθήσουμε να μην επαναλάβουμε το ίδιο λάθος.

                                                     Ιωάννα - Παρασκευή Αγγελοπούλου Β? Γυμνασίου

(9) Aπό ανέκαθεν /Ανέκαθεν

     Η φράση «από ανέκαθεν» είναι λανθασμένη αν και χρησιμοποιείται συχνά . Η αρχαία κατάληξη «? θεν» δηλώνει ό,τι δηλώνει και η πρόθεση «από». Άρα, είναι περιττό να πούμε συγχρόνως «? θεν» και «από» αφού δηλώνουν την ίδια έννοια. Η αρχαιοπρεπής κατάληξη «? θεν» απαντά και σε άλλες παγιωμένες χρήσεις παλιότερων επιρρημάτων π.χ. μακρόθεν, άνωθεν , παιδιόθεν κ.λ.π..

                                                                 Βασίλης Παναγόπουλος Β΄ Γυμνασίου

                                                                 Βασίλης Φωτακόπουλος Β? Γυμνασίου

(10)Ψυχαγωγία -Διασκέδαση

   Οι Απόκριες έδωσαν σε όλους μας αφορμή για ψυχαγωγία και για διασκέδαση. Ας δούμε τη διαφορά των δύο λέξεων. Η ψυχαγωγία δηλώνει την αγωγή της ψυχής την απόλαυση που χαρίζουν συνήθως έργα υψηλού στοχασμού ( π.χ. θεάτρο , ποίηση κ.λ.π.) . Η διασκέδαση δηλώνει την απομάκρυνση της έγνοιας , των προβλημάτων που απα σχολούν τον άνθρωπο . Η λέξη σημαίνει «δια-σκορπίζω» (από το αρχαίο διασκεδάννυμι, το οποίο σημαίνει διαλύω, εξανεμίζω).

                                                              Ανδριάνα Αθανασοπούλου Α΄ Γυμνασίου

  (11) Πρότυπο / Πρωτότυπο

   Η λέξη « πρότυπο» και η λέξη «πρωτότυπο» ακούγονται σχεδόν το ίδιο και γι αυτό μπερδεύουμε συχνά και τη σημασία τους. «Πρότυπο» είναι  η προκατασκευασμένη μορφή αντικειμένου , το υπόδειγμα για την αναπαραγωγή αντιγράφων. Ενώ ο «πρωτότυπος» είναι αυτός που λέγεται, γίνεται , γράφεται πρώτη φορά. Επίσης συχνά μπερδεύομε και την ορθογραφία των λέξεων αυτών. Το πρότυπο με όμικρον , το πρωτότυπο με ωμέγα .

                                                                       Νίκος Γεωργόπουλος Β ΄ Γυμνασίου

(12)

Συγχέω- Συγχίζω

       Μπορεί να μην τις χρησιμοποιούμε αρκετά συχνά ,όμως είναι δυο λέξεις που μας μπερδεύουν. Αυτές είναι οι λέξεις συγχέω και συγχίζω. Συγχέω σημαίνει ότι αντιλαμβάνομαι ασαφώς , αδυνατώ να συλλάβω τη διάκριση μεταξύ δύο ή οι περισσότερων συναφών πραγμάτων. Συγχίζω σημαίνει ότι προκαλώ ψυχική αναστάτωση ,εκνευρισμό και ταραχή .

                                                   Ιωάννα ? Παρασκευή Αγγελοπούλου Β΄ Γυμνασίου

(13)Απλά /απλώς & Ακριβά /ακριβώς

   Υπάρχουν επιρρήματα που παράγονται και με την προσθήκη της κατάληξης ?α αλλά και της κατάληξης ?ως . Ο διαφορετικός αυτός σχηματισμός συνδέεται κάποιες φορές και με διαφορετική σημασία. π.χ.1 Απλά(=με απλότητα ) Να απαντήσετε όσο πιο απλά μπορείτε .   Απλώς (=μόνο) Ήθελα απλώς να ρωτήσω τι κάνετε.π.χ.2 Ακριβά (= όχι φθηνά ) Το πλήρωσες πολύ ακριβά. Ακριβώς (=χωρίς αποκλίσεις, αλλαγές ή διαφορές ) Ακριβώς αυτό εννοώ.

                                                             Βασίλης Παναγόπουλος Β? Γυμνασίου

(9) Eπιβατικός - Επιβατηγός

Το καλοκαίρι έφθασε. Καιρός, λοιπόν να πραγματοποιήσουμε τις φετινές καλοκαιρινές διακοπές . Δύο λέξεις που συχνά ακούμε , κυρίως το καλοκαίρι και συχνά μπερδεύουμε είναι οι λέξεις επιβατικός και επιβατηγός. Για να το ξεκαθαρίσουμε κι αυτό . Το επιβατικό αναφέρεται γενικά στους επιβάτες π.χ. επιβατικό κοινό ,επιβατική κίνηση . Το επιβατηγός δηλώνει ειδικότερα τη μεταφορά επιβατών και αναφέρεται κανονικά σε μέσα μεταφοράς π.χ. επιβατηγό πλοίο , επιβατηγό αυτοκίνητο . Η λέξη επιβατικός και η λέξη επιβατηγός συμπίπτουν στη χρήση όταν αναφέρονται σε μέσα μεταφοράς. Π.χ. επιβατικό αλλά και επιβατηγό πλοίο, αεροπλάνο κ. ο. κ..

                                                         Καλό καλοκαίρι

                                                        Ιωάννα- Παρασκευή Αγγελοπούλου